Viêm Tai Giữa Ở Trẻ Em: Tìm Hiểu Nguyên Nhân Đằng Sau Căn Bệnh Thường Gặp

Viêm tai giữa là một trong những bệnh lý tai mũi họng thường gặp nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong độ tuổi từ 6 tháng đến 3 tuổi. Căn bệnh này không chỉ gây đau tai, sốt, quấy khóc mà còn có nguy cơ dẫn tới biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây viêm tai giữa ở trẻ sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe cho con.

Nguyên nhân gây viêm tai giữa ở trẻ em

Nhiễm trùng tai thường gặp nhất ở trẻ từ 3 tháng đến 3 tuổi và vẫn phổ biến cho đến khoảng 8 tuổi. Khoảng 1/4 trẻ em có thể bị tái phát nhiều lần. Nguyên nhân gây viêm tai giữa đa dạng, có thể do virus, vi khuẩn hoặc đồng nhiễm cả hai. Trong đó, các tác nhân vi khuẩn thường gặp nhất là Streptococcus pneumoniae, kế đến là Haemophilus influenzae và Moraxella catarrhalis.

1. Hệ miễn dịch còn yếu, dễ mắc bệnh

Ở trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 5 tuổi, hệ miễn dịch vẫn chưa phát triển hoàn thiện. Điều này giống như “hàng rào bảo vệ” của cơ thể còn mỏng và yếu, nên vi khuẩn và virus dễ dàng tấn công.

Vào mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi, trẻ thường dễ bị cảm lạnh, sổ mũi, viêm họng. Các bệnh này vốn bắt đầu từ đường hô hấp trên, nhưng vi khuẩn/virus có thể nhanh chóng lan sang tai giữa qua ống nối giữa mũi họng và tai (vòi nhĩ).

Khi bị viêm tai giữa do cảm lạnh, trẻ có thể kèm theo nhiều triệu chứng quen thuộc như:

• Chảy nước mũi liên tục.

• Nghẹt mũi, khó thở bằng mũi.

• Ho, nhất là về đêm.

• Có thể sốt và quấy khóc vì đau tai.

Vì vậy, chỉ cần một đợt cảm lạnh đơn giản nhưng nếu sức đề kháng của trẻ kém, bệnh rất dễ “chuyển hướng” sang viêm tai giữa.

2. Cấu trúc tai của trẻ chưa hoàn thiện

Cấu tạo của tai con người gồm 3 phần chính: tai ngoài, tai giữa và tai trong.

• Tai ngoài: Gồm vành tai và ống tai, có nhiệm vụ thu nhận âm thanh từ môi trường.

• Tai giữa: Nằm ngay phía sau màng nhĩ, là khoang chứa không khí và ba xương nhỏ cực kỳ quan trọng cho thính giác: xương búa (malleus), xương đe (incus) và xương bàn đạp (stapes). Những xương này giúp truyền rung động từ màng nhĩ vào tai trong. Đây cũng chính là vị trí thường xảy ra viêm tai giữa.

• Tai trong: Chứa “mê cung” ốc tai – nơi biến đổi rung động thành tín hiệu điện để dây thần kinh thính giác truyền lên não, giúp chúng ta nghe được âm thanh.

Ngoài ra, giữa tai giữa và họng có một đường ống nhỏ gọi là vòi nhĩ (Eustachian tube). Vòi nhĩ có chức năng cân bằng áp suất và thoát dịch từ tai giữa xuống họng. Gần đó là VA (Vòm họng Adenoid) – mô lympho giúp chặn và tiêu diệt vi khuẩn, virus xâm nhập.

Điểm khác biệt ở trẻ nhỏ

• Vòi nhĩ của trẻ ngắn hơn, nằm ngang hơn so với người lớn, khiến vi khuẩn và virus từ mũi họng dễ dàng “leo” lên tai giữa.

• Đường ống hẹp hơn nên chỉ cần viêm mũi, sưng VA hoặc có dịch nhầy là dễ bị tắc nghẽn, khiến dịch ứ lại trong tai – môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.

• VA ở trẻ dễ phì đại, cản trở hoạt động của vòi nhĩ, làm tăng nguy cơ viêm tai giữa tái phát.

Lời khuyên cho phụ huynh

• Giữ vệ sinh mũi họng cho trẻ, đặc biệt khi thời tiết thay đổi.

• Điều trị dứt điểm viêm mũi, viêm họng để tránh vi khuẩn lây lan sang tai giữa.

• Hạn chế để trẻ tiếp xúc khói thuốc lá hoặc môi trường ô nhiễm, vì chúng làm vòi nhĩ dễ bị viêm tắc.

3. Các yếu tố nguy cơ khiến trẻ dễ bị viêm tai giữa

Viêm tai giữa ở trẻ em không chỉ xuất phát từ cấu trúc tai chưa hoàn thiện, mà còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố nguy cơ khác. Dưới đây là những nguyên nhân cha mẹ cần đặc biệt lưu ý:

• Tuổi: Trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi có nguy cơ cao nhất. Đây là giai đoạn hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh và vòi nhĩ ngắn, dễ cho vi khuẩn xâm nhập.

• Tiền sử gia đình: Nếu cha mẹ hoặc anh chị từng bị viêm tai giữa nhiều lần khi còn nhỏ, trẻ cũng có khả năng mắc bệnh cao hơn.

• Dị ứng: Các tác nhân gây dị ứng (bụi, phấn hoa, lông thú, nấm mốc…) có thể làm sưng viêm đường mũi và đường hô hấp trên, dẫn đến mô lympho (VA) phì đại. Khi VA to lên, vòi nhĩ dễ bị chặn, dịch không thoát được, tích tụ trong tai giữa, gây áp lực và viêm nhiễm.

• Bệnh mạn tính: Trẻ mắc các bệnh mạn tính như hen suyễn, xơ nang, suy giảm miễn dịch hoặc bệnh hô hấp kéo dài thường dễ bị viêm tai giữa hơn do sức đề kháng yếu.

Triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ

Viêm tai giữa có thể khiến trẻ khó chịu nhưng lại dễ bị nhầm với các bệnh thông thường khác như cảm cúm hay viêm họng, vì nhiều triệu chứng giống nhau: sốt, quấy khóc, chán ăn, mệt mỏi, tiêu chảy, ngủ không ngon.

Để cha mẹ dễ dàng nhận diện, dưới đây là những biểu hiện đặc trưng của viêm tai giữa mà cần chú ý:

• Trẻ thường xuyên dụi hoặc kéo tai: Đây là phản ứng khi trẻ cảm thấy đau hoặc có áp lực trong tai giữa.

• Có dịch bất thường chảy ra từ tai: Có thể là dịch trong, dịch mủ hoặc đôi khi lẫn máu – dấu hiệu cho thấy màng nhĩ có thể bị thủng.

Tràn dịch tai giữa là dấu hiệu then chốt và bắt buộc để xác định chẩn đoán viêm tai giữa.

• Ù tai, nghe kém: Trẻ không phản ứng với âm thanh nhẹ, hoặc thường xuyên yêu cầu bật âm lượng lớn hơn bình thường.

Biểu hiện cụ thể thường gặp:

• Chán ăn, khó chịu, ngủ không yên: Ở trẻ nhỏ, dấu hiệu này rõ nhất khi bú bình. Khi nuốt, áp lực trong tai giữa thay đổi, gây đau và khiến trẻ lười bú hoặc bỏ bữa. Đau tai kèm mệt mỏi cũng khiến trẻ dễ cáu gắt, bứt rứt và ngủ không sâu giấc.

• Nghe kém: Dịch tích tụ phía sau màng nhĩ làm giảm độ rung của các xương con trong tai giữa (xương búa, xương đe, xương bàn đạp), khiến tín hiệu âm thanh truyền kém đến não.

• Sốt: Khoảng 50% trẻ bị viêm tai giữa sẽ sốt từ 38°C đến 39°C do phản ứng viêm và nhiễm trùng.

KẾT LUẬN

Viêm tai giữa ở trẻ em là kết quả của sự kết hợp nhiều yếu tố: hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, cấu trúc tai đặc thù, tác nhân gây bệnh và môi trường sống. Cha mẹ cần chú ý phòng ngừa bằng cách giữ vệ sinh tai mũi họng, tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc, điều trị dứt điểm các bệnh hô hấp và đưa trẻ đi khám ngay khi có dấu hiệu đau tai, sốt hoặc quấy khóc bất thường.

________________

Địa chỉ: 143 Trần Đăng Ninh, phường Dịch Vọng, Cầu Giấy, Hà Nội

 Thời gian làm việc: 8h00 – 20h00

 Hotline: 0916.666.143