Viêm tai giữa là bệnh lý tai mũi họng rất phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Theo thống kê y khoa, có tới 80% trẻ em từng mắc ít nhất một lần viêm tai giữa trước 3 tuổi. Đặc biệt, trẻ sơ sinh do hệ miễn dịch còn non yếu, cấu trúc tai chưa hoàn thiện nên dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, virus.

Điều đáng lo ngại là, triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh thường không rõ ràng như ở trẻ lớn hay người trưởng thành. Bé chưa thể nói ra cảm giác đau, khó chịu, nên cha mẹ dễ bỏ qua những dấu hiệu quan trọng. Nếu chậm phát hiện, bệnh có thể tiến triển nhanh, gây biến chứng nguy hiểm như thủng màng nhĩ, viêm xương chũm, thậm chí ảnh hưởng khả năng nghe nói của trẻ sau này.

Trong bài viết này, cùng phòng khám Heka tìm hiểu 9 biểu hiện cảnh báo viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh mà cha mẹ tuyệt đối không được chủ quan.

I. 9 DẤU HIỆU CẢNH BÁO VIÊM TAI GIỮA Ở TRẺ SƠ SINH

1. Trẻ quấy khóc nhiều và không rõ lý do

Khóc là ngôn ngữ duy nhất của trẻ sơ sinh để thể hiện sự khó chịu. Tuy nhiên, nếu trẻ khóc nhiều bất thường, khó dỗ, đặc biệt vào ban đêm, rất có thể đó là tín hiệu cảnh báo tai con đang bị viêm.

Khi bị viêm tai giữa, dịch và mủ tích tụ sau màng nhĩ tạo áp lực lớn khiến bé đau nhức tai. Cảm giác này thường rõ rệt hơn khi nằm, vì áp lực dịch trong tai tăng lên. Do vậy, ban đêm trẻ hay quấy khóc hơn so với ban ngày.

Khi bị viêm tai giữa trẻ sẽ quấy khóc để thể hiện sự khó chịu của mình

👉 Lời khuyên cho cha mẹ: Nếu trẻ quấy khóc bất thường kèm theo các biểu hiện như sốt, dụi tai, bú kém…, ba mẹ không nên chủ quan. Hãy quan sát thêm để phát hiện sớm dấu hiệu viêm tai giữa.

2. Thường xuyên kéo, dụi hoặc đập vào tai

Khi bị đau tai, trẻ sơ sinh có xu hướng dùng tay kéo, dụi hoặc gõ vào tai để giảm bớt cảm giác khó chịu. Một số bé có thể dụi đầu vào gối, vai hoặc ngực của mẹ. Ngược lại, cũng có trường hợp trẻ không cho người lớn chạm vào tai vì quá đau.

Đây là phản xạ rất điển hình, đặc biệt nếu kèm theo các triệu chứng khác như sốt, quấy khóc, dịch tai.

👉 Lời khuyên cho cha mẹ: Nếu thấy trẻ liên tục có hành động liên quan đến tai, ba mẹ nên kiểm tra ngay. Việc tự ý dùng tăm bông hoặc dụng cụ ngoáy tai để kiểm tra có thể làm tổn thương màng nhĩ, do đó cần đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa.

3. Sốt nhẹ đến sốt cao không rõ nguyên nhân

Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi bị nhiễm trùng, trong đó có viêm tai giữa. Trẻ có thể sốt nhẹ 38°C, hoặc sốt cao trên 39–40°C, kèm theo tình trạng mệt mỏi, quấy khóc, bỏ bú.

Trẻ bị viêm tai giữa thường bị sốt cao trên 39 độ C

Nhiều phụ huynh thường nhầm lẫn với sốt do mọc răng hoặc cảm cúm thông thường, dẫn đến trì hoãn việc điều trị. Tuy nhiên, nếu sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, ba mẹ cần nghĩ đến khả năng trẻ bị viêm tai giữa.

👉 Lời khuyên cho cha mẹ: Khi trẻ sốt cao khó hạ bằng thuốc hoặc có kèm theo đau tai, chảy dịch, cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra tai bằng thiết bị chuyên dụng.

4. Tai chảy dịch bất thường

Đây là dấu hiệu nặng, cảnh báo tình trạng viêm tai giữa đã tiến triển đến giai đoạn mủ vỡ. Khi vi khuẩn, virus tấn công, tai giữa bị viêm và tích tụ dịch. Áp lực lớn có thể khiến màng nhĩ bị thủng, làm dịch mủ chảy ra ngoài.

Dịch tai có thể trong, vàng, trắng đục, đôi khi lẫn máu và có mùi hôi khó chịu. Nếu không điều trị kịp thời, trẻ có nguy cơ bị thủng màng nhĩ vĩnh viễn và giảm thính lực lâu dài.

👉 Lời khuyên cho cha mẹ: Khi thấy dịch chảy từ tai trẻ, tuyệt đối không tự ý vệ sinh sâu bằng tăm bông hay nhỏ thuốc không kê đơn. Cần đưa trẻ đến bác sĩ tai mũi họng để xử trí đúng cách.

5. Giảm hoặc mất thính lực tạm thời

Viêm tai giữa làm dịch nhầy ứ đọng, cản trở quá trình truyền âm thanh từ màng nhĩ đến tai trong. Điều này khiến trẻ nghe kém hoặc mất thính lực tạm thời.

Ở trẻ sơ sinh, dấu hiệu này có thể nhận biết khi bé không phản ứng với tiếng động lớn, không quay đầu theo tiếng gọi, ít giật mình trước âm thanh bất ngờ.

Viêm tai giữa có thể ảnh hưởng đến thính lực của trẻ

👉 Lời khuyên cho cha mẹ: Suy giảm thính lực trong giai đoạn sớm có thể ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ và khả năng giao tiếp sau này. Vì vậy, khi thấy con ít phản ứng với âm thanh, ba mẹ nên cho trẻ đi kiểm tra thính lực sớm.

6. Biếng ăn, bú kém

Viêm tai giữa gây viêm và tắc vòi nhĩ. Khi trẻ bú, nuốt, ngáp hoặc nhai, áp lực trong tai tăng lên, khiến bé đau và khó chịu hơn. Vì vậy, nhiều trẻ từ chối bú hoặc ăn ít đi.

Nếu tình trạng này kéo dài, trẻ dễ bị sụt cân, suy dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện.

👉 Lời khuyên cho cha mẹ: Nếu trẻ bỏ bú đột ngột, kèm theo quấy khóc, sốt, cần nghĩ đến khả năng viêm tai giữa chứ không chỉ đơn thuần là do “chán ăn sinh lý”.

7. Ngủ không ngon giấc, dễ giật mình

Khi bị viêm tai giữa, cảm giác đau tai thường tăng lên vào ban đêm khi trẻ nằm nghiêng. Điều này khiến trẻ khó ngủ, ngủ chập chờn, dễ giật mình hoặc thức dậy khóc nhiều lần.

Tai giữa bị viêm đau khiến trẻ ngủ không ngon giấc

👉 Lời khuyên cho cha mẹ: Nên cho trẻ nằm ngửa hoặc kê cao đầu một chút để giảm áp lực tai giữa. Nếu tình trạng rối loạn giấc ngủ kéo dài, cần đưa trẻ đi khám để xác định nguyên nhân chính xác.

8. Tai có mùi hôi

Một trong những dấu hiệu cho thấy viêm tai giữa đã tiến triển nặng là xuất hiện mùi hôi khó chịu từ tai. Nguyên nhân là do dịch mủ ứ đọng lâu ngày trong tai giữa bị vi khuẩn phân hủy.

Tuy nhiên, không phải cứ tai có mùi hôi là viêm tai giữa. Có thể do ráy tai tích tụ quá nhiều hoặc có dị vật mắc kẹt trong ống tai.

👉 Lời khuyên cho cha mẹ: Nếu mùi hôi kèm theo chảy dịch, sốt hoặc quấy khóc, cha mẹ cần đưa bé đi khám ngay để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

9. Xuất hiện triệu chứng toàn thân: Tiêu chảy, nôn ói

Một số trẻ bị viêm tai giữa còn có biểu hiện rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, nôn ói. Nguyên nhân là do hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu, khi cơ thể bị nhiễm trùng, phản ứng viêm có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan, trong đó có đường tiêu hóa.

👉 Lời khuyên cho cha mẹ: Mặc dù không phải tất cả trẻ bị viêm tai giữa đều có triệu chứng này, nhưng nếu con vừa sốt vừa tiêu chảy, nôn ói, cha mẹ không nên chủ quan. Cần đưa trẻ đi khám để xác định nguyên nhân, tránh nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa khác.

II. Điều trị viêm tai giữa ở trẻ em

Thông thường, phần lớn các trường hợp viêm tai giữa ở trẻ có thể tự thuyên giảm sau vài ngày. Tuy nhiên, nếu cha mẹ nhận thấy các triệu chứng của trẻ ngày càng nặng hơn hoặc không có dấu hiệu cải thiện, cần nhanh chóng đưa bé đến thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được xử trí kịp thời.

Trong y khoa, viêm tai giữa cấp tính thường trải qua ba giai đoạn:

• Giai đoạn xung huyết: niêm mạc tai giữa bị viêm đỏ, sung huyết.

• Giai đoạn ứ mủ: dịch viêm và mủ tích tụ sau màng nhĩ, gây đau tai dữ dội, sốt cao.

• Giai đoạn vỡ mủ: màng nhĩ có thể thủng, dịch mủ thoát ra ngoài ống tai, triệu chứng đau giảm nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng.

Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh là vi khuẩn, trong đó  phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là tác nhân thường gặp nhất, chiếm khoảng 2/3 số ca viêm tai giữa cấp.

🔑 Tóm lại: Viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh có nhiều biểu hiện khác nhau, từ nhẹ (quấy khóc, bú kém, sốt) đến nặng (chảy dịch tai, giảm thính lực). Việc nhận biết sớm và đưa trẻ đi khám kịp thời không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

_______________