Nhiều phụ huynh chia sẻ với bác sĩ rằng không hiểu tại sao con lại bị viêm tai giữa, mặc dù trước đó chỉ thấy con cảm nhẹ hay viêm họng húng hắng thôi. Vậy hãy cùng bác sĩ tìm hiểu trong bài viết này xem từ viêm họng, cảm lạnh tại sao có thể dẫn đến viêm tai giữa và bệnh thường diễn tiến như thế nào nhé!

Quá Trình Dẫn Đến Viêm Tai Giữa: Từng Bước Chi Tiết

Viêm tai giữa là một trong những bệnh lý thường gặp nhất ở trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn từ 6 tháng đến 3 tuổi – khi hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển hoàn thiện. Đây là tình trạng nhiễm trùng xảy ra trong khoang tai giữa, gây đau nhức, khó chịu và có thể ảnh hưởng đến thính lực nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Thông thường, bệnh xuất hiện sau một đợt nhiễm trùng đường hô hấp trên như cảm lạnh, viêm mũi họng hay viêm amidan. Nguyên nhân là do vi khuẩn hoặc virus từ mũi họng lan theo ống vòi nhĩ lên tai giữa, khiến dịch bị ứ đọng và gây viêm. Chính vì vậy, nhiều phụ huynh thường thắc mắc tại sao con chỉ bị “sổ mũi, viêm họng nhẹ” nhưng sau đó lại nhanh chóng chuyển thành viêm tai giữa.

Để hiểu rõ cơ chế hình thành bệnh và nhận biết sớm những biểu hiện nguy hiểm, chúng ta hãy cùng đi sâu tìm hiểu từng giai đoạn phát triển của viêm tai giữa. Mỗi giai đoạn đều có đặc điểm riêng, nếu nắm được sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc theo dõi và đưa trẻ đi khám kịp thời.

1. Nhiễm Trùng Đường Hô Hấp Trên (Mũi, Họng)

Giai đoạn đầu tiên và cũng là giai đoạn nền tảng trong tiến trình hình thành viêm tai giữa chính là nhiễm trùng đường hô hấp trên. Đây là “cửa ngõ” tạo điều kiện cho tác nhân gây bệnh tấn công và lan rộng, làm khởi phát chuỗi phản ứng viêm ở tai giữa. Nguyên nhân thường gặp nhất xuất phát từ virus, chiếm phần lớn các trường hợp

• Nhiễm trùng do virus: Các loại virus gây cảm lạnh thông thường hoặc cúm có thể tấn công niêm mạc mũi và họng, gây viêm nhiễm.

• Nhiễm trùng do vi khuẩn: Một số vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae hoặc Haemophilus influenzae cũng có thể gây viêm nhiễm đường hô hấp trên.

Khi bị cảm lạnh hoặc viêm mũi họng, vi khuẩn hoặc virus phát triển mạnh ở vùng mũi – họng. Điều này tạo điều kiện cho các giai đoạn tiếp theo của quá trình viêm tai giữa.

2. Phù Nề Niêm Mạc Đường Hô Hấp

Nhiễm trùng dẫn đến phù nề niêm mạc đường hô hấp của mũi, vòm họng và vòi nhĩ (ống thông từ vòm mũi họng lên tai). Niêm mạc bị sưng viêm, tăng tiết dịch nhầy.

• Sưng viêm niêm mạc: Các tác nhân gây bệnh kích thích hệ miễn dịch, gây ra phản ứng viêm. Niêm mạc trở nên sưng tấy, đỏ và đau.

• Tăng tiết dịch nhầy: Để bảo vệ cơ thể, niêm mạc tăng cường sản xuất dịch nhầy. Dịch nhầy này có thể đặc và dính, gây khó chịu và tắc nghẽn.

3. Tắc Nghẽn Vòi Nhĩ (Vòi Eustachian)

Vòi nhĩ là ống nối giữa tai giữa và vòm mũi họng, giúp cân bằng áp suất và thoát dịch từ tai giữa. Đây là một bộ phận quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của tai giữa.

• Chức năng của vòi nhĩ:

  • Cân bằng áp suất: Vòi nhĩ mở ra khi chúng ta nuốt hoặc ngáp, giúp cân bằng áp suất giữa tai giữa và môi trường bên ngoài.

  • Thoát dịch: Vòi nhĩ giúp dẫn lưu dịch từ tai giữa xuống vòm họng, ngăn ngừa sự tích tụ dịch trong tai giữa.

Khi bị viêm, sự phù nề làm vòi nhĩ sưng tấy, bị tắc nghẽn khiến dịch và vi khuẩn từ mũi họng không thoát ra được. Điều này gây ra những hậu quả nghiêm trọng:

• Tắc nghẽn vòi nhĩ: Viêm nhiễm làm cho vòi nhĩ hẹp lại hoặc tắc nghẽn hoàn toàn.

• Tích tụ dịch: Dịch tiết do niêm mạc tai giữa tạo ra không có đường ra sẽ tích tụ ở trong tai giữa.

4. Vi Khuẩn Hoặc Virus Di Chuyển Lên Tai Giữa

Do vòi nhĩ bị tắc, vi khuẩn hoặc virus từ mũi – họng có thể xâm nhập lên tai giữa. Đây là giai đoạn quan trọng dẫn đến viêm nhiễm trực tiếp ở tai giữa.

• Xâm nhập của vi sinh vật: Vi khuẩn hoặc virus từ đường hô hấp trên di chuyển ngược lên tai giữa thông qua vòi nhĩ bị tắc.

• Dịch mủ tích tụ: Dịch mủ bắt đầu tích tụ trong tai giữa, tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật phát triển và gây viêm nhiễm.

5. Hình Thành Viêm Tai Giữa

Tai giữa bị ứ dịch, áp lực tăng, gây đau nhức, ù tai, thậm chí sốt và mất thính lực tạm thời. Đây là giai đoạn bệnh đã tiến triển rõ rệt và gây ra các triệu chứng khó chịu.

• Triệu chứng viêm tai giữa:

  • Đau tai: Đau nhức trong tai, đặc biệt là khi nằm hoặc nuốt.

  • Ù tai: Cảm giác có tiếng kêu lạ trong tai.

  • Sốt: Thân nhiệt tăng cao do phản ứng viêm.

  • Mất thính lực tạm thời: Khả năng nghe giảm sút.

  • Khó chịu, quấy khóc (ở trẻ nhỏ): Trẻ có thể kéo hoặc dụi tai, khó ngủ, bỏ ăn.

Sự phát triển của vi sinh vật trong dịch tiết tai giữa thường tiến triển thành dịch mủ với các dấu hiệu nội soi Tai của Viêm tai giữa (màng nhĩ xung huyết đỏ, ứ dịch, ứ mủ trong tai giữa, vỡ mủ ).

• Các giai đoạn của viêm tai giữa:

  • Viêm tai giữa sung huyết: Màng nhĩ đỏ, mạch máu nổi rõ.

  • Viêm tai giữa ứ dịch: Có dịch trong tai giữa, màng nhĩ phồng.

  • Viêm tai giữa có mủ: Dịch trong tai giữa chuyển thành mủ, màng nhĩ có thể vỡ.

Phòng tránh Viêm Tai Giữa Cho Trẻ Hiệu Quả

Chỉ khi hiểu rõ được nguyên nhân và quá trình sẽ giúp cha mẹ phòng tránh viêm tai giữa cho trẻ hiệu quả hơn! Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa bạn có thể áp dụng:

• Giữ vệ sinh mũi họng: Rửa mũi họng thường xuyên bằng nước muối sinh lý, đặc biệt là khi trẻ bị cảm lạnh hoặc viêm họng.

• Tránh khói thuốc lá: Khói thuốc lá làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp và viêm tai giữa.

• Tiêm phòng đầy đủ: Tiêm phòng các bệnh như cúm, phế cầu khuẩn có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp và viêm tai giữa.

• Cho trẻ bú mẹ: Sữa mẹ cung cấp kháng thể giúp tăng cường hệ miễn dịch của trẻ.

• Tránh cho trẻ tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế cho trẻ đến những nơi đông người, đặc biệt là trong mùa dịch bệnh.

• Điều trị sớm các bệnh đường hô hấp: Khi trẻ có dấu hiệu cảm lạnh hoặc viêm họng, cần đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời để ngăn ngừa biến chứng viêm tai giữa.

Kết luận:

Viêm tai giữa là một bệnh lý phổ biến ở trẻ em, nhưng có thể phòng ngừa được nếu chúng ta hiểu rõ về quá trình phát triển của bệnh. Bằng cách giữ vệ sinh mũi họng, tránh khói thuốc lá, tiêm phòng đầy đủ, và điều trị sớm các bệnh đường hô hấp, các bậc phụ huynh có thể giúp con em mình tránh khỏi nguy cơ mắc bệnh viêm tai giữa.

_______________